Տնտեսագիտության Նոբելյան մրցանակը շնորհվել է ինովացիոն աճի տեսաբաններին

2025 թվականի տնտեսագիտության բնագավառում Ալֆրեդ Նոբելի հիշատակին նվիրված Շվեդիայի պետական բանկի մրցանակի դափնեկիրներ են դարձել Ջոել Մոկիրը, Ֆիլիպ Ագիոնը և Փիթեր Հաուիթը։ Ինչպես հայտնել է Շվեդիայի գիտությունների թագավորական ակադեմիան, բարձրագույն պարգևը նրանց շնորհվել է «ինովացիոն տնտեսական աճի բացատրման համար»։

Այս մրցանակը, որը հաճախ սխալմամբ անվանում են պարզապես «Նոբելյան», հիմնադրվել է 1968 թվականին և առաջին անգամ շնորհվել 1969-ին՝ հետևելով Նոբելյան մրցանակների մնացած կանոններին։ Դափնեկիրների ընտրության գործընթացը բավականին երկար է. թեկնածուների առաջադրումը տևում է սեպտեմբերից մինչև հունվար, որից հետո հատուկ կոմիտեի աջակցությամբ Շվեդիայի գիտությունների թագավորական ակադեմիան հոկտեմբերին քվեարկությամբ որոշում է հաղթողներին։

Թեկնածուներ առաջադրելու իրավունք ունեն ակադեմիայի անդամները, նախորդ տարիների դափնեկիրները և եվրոպական մի շարք համալսարանների պրոֆեսորներ։

Առաջին դափնեկիրները եղել են Ռագնար Ֆրիշը և Յան Թինբերգենը՝ տնտեսական գործընթացների մոդելավորման մեջ ունեցած ավանդի համար։ Իր գոյության ողջ ընթացքում մրցանակը ստացել է 93 գիտնական, որոնց թվում՝ ընդամենը երեք կին։ Դափնեկիրների շարքում կան նաև Ռուսաստանից սերված գիտնականներ՝ Սայմոն Կուզնեցը, Վասիլի Լեոնտևը և Լեոնիդ Կանտորովիչը։

Հիշեցնենք, որ նախորդ տարի տնտեսագիտության ոլորտում մրցանակի էին արժանացել Տարոն Աճեմօղլուն, Սայմոն Ջոնսոնը և Ջեյմս Ռոբինսոնը՝ ազգերի բարեկեցության տարբերությունների վերաբերյալ իրենց հետազոտությունների համար։