Խաղաղության Նոբելյան մրցանակը շնորհվեց Մարիա Կորինա Մաչադոյին

Հոկտեմբերի 10-ին Նորվեգական Նոբելյան կոմիտեն հայտարարեց 2025 թվականի Խաղաղության մրցանակի դափնեկրի անունը։ Մրցանակը շնորհվել է վենեսուելացի ընդդիմադիր առաջնորդ, քաղաքական գործիչ և ժողովրդավարության համար պայքարի խորհրդանիշ Մարիա Կորինա Մաչադոյին։ Այս բարձրագույն պարգևը նրան շնորհվել է Վենեսուելայում ժողովրդավարության, մարդու իրավունքների համար և ավտորիտարիզմի դեմ տասնամյակներ տևած խաղաղ ու անզիջում պայքարի համար՝ մարմնավորելով քաղաքական խառնաշփոթի պայմաններում ժողովրդավարական ապագայի հույսը։

Ով է Մարիա Կորինա Մաչադոն

Ծնված 1967 թվականի հոկտեմբերի 7-ին, Մարիա Կորինա Մաչադո Պարիսկան մասնագիտությամբ արդյունաբերական ինժեներ է, սակայն իր կյանքը նվիրել է քաղաքականությանը՝ դառնալով Նիկոլաս Մադուրոյի ավտորիտար ռեժիմի դեմ պայքարի ամենավառ դեմքերից մեկը։ Նա 2013 թվականին հիմնադրել է «Vente Venezuela» («Արի՛, Վենեսուելա») ազատական քաղաքական կուսակցությունը, որը հանդես է գալիս ազատության և ժողովրդավարական բարեփոխումների օգտին, և այսօր հանդիսանում է կուսակցության ազգային համակարգողը։

Մաչադոյի քաղաքական կարիերան աչքի է ընկել սկզբունքայնությամբ և խիզախությամբ։ Նա մշտապես մերժել է բռնապետական ռեժիմի հետ որևէ գործարքի գնալու հնարավորությունը՝ պնդելով, որ Վենեսուելայի ապագան կարող է կառուցվել միայն ազատ և արդար ընտրությունների միջոցով։ Այս անսասան դիրքորոշումը նրան բերեց հանրային լայն աջակցություն։ 2023 թվականին նա ջախջախիչ հաղթանակ տարավ վենեսուելական ընդդիմության նախնական ընտրություններում՝ ստանալով ձայների ավելի քան 90%-ը և դառնալով ընդդիմության միասնական թեկնածու՝ 2024 թվականի նախագահական ընտրություններում Մադուրոյին մարտահրավեր նետելու համար։ Սակայն, ի պատասխան նրա աճող ժողովրդականության, իշխող ռեժիմը հակաիրավական կերպով արգելեց նրան մասնակցել ընտրություններին։

Հզոր միջազգային աջակցություն և Նոբելյան մրցանակ

Չնայած Նոբելյան մրցանակի թեկնածուների անունները պաշտոնապես գաղտնի են պահվում 50 տարի, Մաչադոյի առաջադրման գործընթացը ստացել էր լայն հանրային հնչեղություն։ Նրա թեկնածությունը պաշտոնապես առաջադրվել էր ակադեմիական առաջնորդների մի խմբի կողմից՝ Նոբելյան հիմնադրամի կանոնների համաձայն։ Այս նախաձեռնությունը, որի մասին հայտարարվել էր 2024 թվականի օգոստոսին, ղեկավարում էր «Inspira América» հիմնադրամի նախագահ Մարսել Ֆելիպեն՝ Հարավային Ֆլորիդայի չորս հեղինակավոր համալսարանների նախագահների հետ համատեղ։ Նրանք էին՝ Մեդլին Պումարիեգան՝ Մայամի Դեյդ քոլեջի նախագահը, Քենեթ Ա. Ջեսելը՝ Ֆլորիդայի միջազգային համալսարանի նախագահը, Դեյվիդ Ա. Արմսթրոնգը՝ Սուրբ Թոմասի համալսարանի նախագահը և Մայք Ալենը՝ Բարրի համալսարանի նախագահը։

Այս ակադեմիական գործիչները ընդգծել էին Մաչադոյի բացառիկ ներդրումը խաղաղության, ժողովրդավարության և մարդու իրավունքների պաշտպանության գործում։

Բացի ակադեմիական շրջանակներից, Մաչադոյի թեկնածությունը ստացել էր նաև ԱՄՆ մի շարք ազդեցիկ օրենսդիրների աջակցությունը։ Նրանք պաշտոնական նամակներով էին դիմել Նոբելյան կոմիտեին՝ հաստատելով իրենց աջակցությունը։ ԱՄՆ օրենսդիրների այս աջակցությունը համահունչ է ԱՄՆ վարչակազմի դիրքորոշմանը՝ Լատինական Ամերիկայում ժողովրդավարական արժեքները պաշտպանելու հարցում։ Խնդիրն այն է, որ դեռ պարզ չէ՝ Թրամփի պարագայում ավելի մեծ էր ժողովրդավարական արժեքները պաշտպանելո՞ւ, թե՞ Խաղաղության նոբելյան մրցանակն անձամբ ստանալու ցանկությունը։