«Յադ Վաշեմ»-ը հաստատել է Հոլոքոստի 5 մլն զոհի անունները

Իսրայելի Հոլոքոստի հիշատակի «Յադ Վաշեմ» կենտրոնը հայտարարել է, որ իրեն հաջողվել է հաստատել նացիստական ցեղասպանությանը զոհ գնացած հինգ միլիոն հրեաների անունները։ Այս ձեռքբերումը կենտրոնը որակում է «պատմական»՝ իր տասնամյակների առաքելության ընթացքում, որի նպատակն է վերականգնել նացիստների կողմից սպանված վեց միլիոն հրեաների ինքնությունը։

Այս կարևոր հայտարարությունը հնչում է մի ժամանակահատվածում, երբ Հոլոքոստը վերապրածների թիվը, որոնք կարող են վկայություններ տալ, գնալով նվազում է։ «Հայցերի համաժողով» (Claims Conference) կազմակերպության հաշվարկների համաձայն՝ այսօր ապրող մոտ 200,000 վերապրածներից գրեթե կեսը մեզ հետ չի լինի առաջիկա յոթ տարվա ընթացքում, ինչն էլ ավելի է կարևորում անունների վերականգնման աշխատանքների հրատապությունը։

«Յադ Վաշեմ»-ի նախագահ Դանի Դայանը նշել է. «Հինգ միլիոն անունների հասնելը և՛ կարևոր հանգրվան է, և՛ հիշեցում մեր անավարտ պարտականության մասին։ Յուրաքանչյուր անվան հետևում մի կյանք կա, որը նշանակություն է ունեցել՝ երեխա, որը երբեք չմեծացավ, ծնող, որը երբեք տուն չվերադարձավ, ձայն, որը լռեցվեց ընդմիշտ»։

Անունների վերականգնման գործընթացը հիմնվում է տարբեր աղբյուրների վրա, այդ թվում՝ վերապրածների և հարազատների կողմից լրացված «Վկայության թերթիկների», որոնց միջոցով հավաքվել է մոտ 2.8 միլիոն անուն։ Բացի այդ, հետազոտողներն օգտագործում են պատմական փաստաթղթեր՝ նամակներ, օրագրեր, նացիստական արձանագրություններ, տեղահանությունների ցուցակներ, ինչպես նաև ժամանակակից տեխնոլոգիաներ, ինչպիսիք են արհեստական բանականությունը, որը թույլ է տալիս վերլուծել հսկայածավալ արխիվային նյութեր։

Չնայած տիտանական ջանքերին, «Յադ Վաշեմ»-ում գիտակցում են, որ մնացած մեկ միլիոն զոհերի անունները, հավանաբար, երբեք ամբողջությամբ հայտնի չեն դառնա, քանի որ նրանց մահվան մասին որևէ փաստաթուղթ չի պահպանվել։ Այնուամենայնիվ, կարծում են, որ նոր տեխնոլոգիաների կիրառմամբ հնարավոր է վերականգնել ևս մոտ 250,000 անուն։