Պայքար Հնդկաստանի համացանցի համար. X-ը դեմ է Մոդիի կառավարության գրաքննությանը

Հնդկաստանում խոսքի ազատության ապագայի շուրջ ծավալվում է պայքար, որտեղ միմյանց դեմ են դուրս եկել Իլոն Մասկի X սոցիալական հարթակը և վարչապետ Նարենդրա Մոդիի կառավարությունը։ Reuters-ի կողմից իրականացված հետաքննությունը բացահայտել է մի կրիտիկական իրավական պայքարի մանրամասներ, որտեղ X-ը վիճարկում է այն, ինչը համարում է առցանց բովանդակությունը գրաքննելու հնդկական կառավարության լիազորությունների ոչ սահմանադրական և անօրինական ընդլայնում։

Հակամարտության հիմքում ընկած է X-ի կողմից Կարնատակայի Գերագույն դատարան ներկայացված հայցը։ Ընկերությունը, որը ղեկավարում է ինքն իրեն «խոսքի ազատության բացարձակ կողմնակից» հռչակած Իլոն Մասկը, պնդում է, որ Հնդկաստանի՝ համացանցի կարգավորման խստացված կանոններն օգտագործվում են հազարավոր պետական պաշտոնյաների լիազորելու համար՝ ճնշելու օրինական քննադատությունը և լռեցնելու այլակարծությունը։

Հետաքննությունը բացահայտում է կառավարության գրաքննության կարողությունների կտրուկ աճ։ 2023 թվականից ի վեր կառավարական նոր կայքը պարզեցրել է գործընթացը, որով զգալիորեն ավելացած թվով պաշտոնյաներ կարող են հեռացման պահանջներ ներկայացնել անմիջապես տեխնոլոգիական հարթակներին։ Միայն 2024 թվականի մարտից մինչև 2025 թվականի հունիս ընկած ժամանակահատվածում հնդկական գործակալությունները X-ին հրամայել են արգելափակել կամ հեռացնել մոտ 1400 գրառում և հաշիվ։

Ավելի քան 2500 էջ ոչ հանրային իրավական փաստաթղթերի վերլուծությունը ցույց է տալիս այս պահանջների լայնածավալ բնույթը։ Կառավարության թիրախում են եղել ոչ միայն ապատեղեկատվությունը, այլև մահացու ելքով հրմշտոցի մասին օրինական լրատվական հաղորդումները և վարչապետին ու այլ քաղաքական գործիչներին քննադատող երգիծական ծաղրանկարները։

Հնդկաստանի կառավարությունն իր դատական փաստաթղթերում պնդում է, որ այս միջոցներն անհրաժեշտ գործիքներ են՝ պայքարելու անօրինական բովանդակության տարածման դեմ և ապահովելու առցանց հաշվետվողականություն։ Նշվել է նաև, որ այլ խոշոր տեխնոլոգիական ընկերություններ, այդ թվում՝ Meta-ն և Google-ը, աջակցում են իր կարգավորիչ շրջանակին, թեև երկուսն էլ հրաժարվել են մեկնաբանել հարցը։

Այս իրավական դիմակայության արդյունքը հսկայական կշիռ ունի։ Այն կրիտիկական փորձություն է Մոդիի կառավարության՝ բովանդակության հեռացման համակարգի համար և խորը հետևանքներ ունի Հնդկաստանում գործող բոլոր տեխնոլոգիական ընկերությունների համար, որը X-ի խոշորագույն համաշխարհային շուկաներից մեկն է։

Հակամարտությունն էլ ավելի է բարդանում հենց Մասկի հրապարակային հայտարարություններով։ Չնայած լարված իրավական պայքարին՝ նա բացահայտ գովաբանել է վարչապետ Մոդիին և լավատեսություն հայտնել երկրում ներդրումներ կատարելու հարցում՝ ընդգծելով կորպորատիվ շահերի և թվային ազատության համար համաշխարհային պայքարի միջև առկա բարդ հավասարակշռությունը։

Դատարանի որոշումը, հավանաբար, հզոր նախադեպ կդառնա համացանցի ապագայի համար ոչ միայն Հնդկաստանում, այլև աշխարհի բոլոր ժողովրդավարական երկրներում, որոնք պայքարում են կարգավորման և ազատ արտահայտման միջև հավասարակշռություն գտնելու համար։