Վաշինգտոնը ճնշում է, Կիևը՝ դիմադրում․ Մոսկվան դեռ լռում է

Ժնևում շարունակվում են լարված բանակցությունները Միացյալ Նահանգների և Ուկրաինայի միջև՝ փոխադարձաբար ընդունելի խաղաղության ծրագիր մշակելու նպատակով։ Կիրակի օրը կայացած բանակցությունների առաջին փուլից հետո կողմերը համատեղ հայտարարությամբ նշել են, որ մշակել են «խաղաղության թարմացված շրջանակային փաստաթուղթ»։ Սա տեղի է ունեցել այն բանից հետո, երբ ամերիկյան կողմի նախնական առաջարկը սուր քննադատության էր արժանացել ինչպես Կիևի, այնպես էլ նրա եվրոպացի դաշնակիցների կողմից՝ որակվելով որպես «Կրեմլի ցանկությունների ցուցակ»։

Անցյալ շաբաթ Վաշինգտոնը, շրջանցելով Կիևին և եվրոպական մայրաքաղաքներին, ներկայացրել էր 28 կետից բաղկացած խաղաղության ծրագիր՝ Ուկրաինային մինչև հինգշաբթի ժամանակ տալով համաձայնելու Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից ի վեր Եվրոպայի ամենաարյունալի հակամարտությունը դադարեցնելու շրջանակային պայմաններին։ Այդ նախնական փաստաթուղթը պահանջում էր Ուկրաինայից զիջել տարածքներ, համաձայնել իր զինված ուժերի սահմանափակումներին և հրաժարվել ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու իր ձգտումներից՝ պահանջներ, որոնք ուկրաինացիները երկար ժամանակ մերժել են։

Բանակցությունների առաջին օրվանից հետո հրապարակված համատեղ հայտարարության մեջ, սակայն, մանրամասներ չեն ներկայացվել, թե ինչպես են կարգավորվելու այնպիսի վիճահարույց հարցեր, ինչպիսիք են Ռուսաստանի հետագա ագրեսիայից Ուկրաինայի անվտանգության երաշխիքները և երկրի վերակառուցման ֆինանսավորումը։

Շվեդիայում Ուկրաինայի դաշնակիցների գագաթնաժողովին տեսակապով միանալով՝ նախագահ Զելենսկին հայտարարել է, որ բանակցությունները դեռ շարունակվում են։ «Մենք բոլորս շարունակում ենք աշխատել մեր գործընկերների, հատկապես Միացյալ Նահանգների հետ՝ գտնելու այնպիսի փոխզիջումներ, որոնք կուժեղացնեն մեզ, այլ ոչ թե կթուլացնեն», - ասել է նա։ Զելենսկին ընդգծել է, որ Ռուսաստանը պետք է վճարի պատերազմի համար, և սառեցված ռուսական ակտիվների օգտագործման վերաբերյալ որոշումը հստակ է։

Միևնույն ժամանակ, ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը շարունակում է ճնշում գործադրել Ուկրաինայի վրա՝ համաձայնության հասնելու համար։ Կիրակի օրվա բանակցություններում ամերիկյան պատվիրակությունը ղեկավարող պետքարտուղար Մարկո Ռուբիոն նշել է, որ մինչև հինգշաբթի համաձայնության հասնելու վերջնաժամկետը կարող է վերանայվել։

Իրավիճակը բարդացնում է այն, որ նախագահ Զելենսկին այժմ գտնվում է իր պաշտոնավարման ամենախոցելի շրջաններից մեկում՝ կոռուպցիոն սկանդալի պատճառով երկու նախարարների պաշտոնանկությունից հետո։ Նա կարող է դժվարություններ ունենալ ուկրաինացիներին համոզելու ընդունել մի գործարք, որը կարող է դիտվել որպես դավաճանություն՝ ազգային շահերին։ Իրավիճակին ծանոթ աղբյուրների համաձայն՝ Զելենսկին կարող է այս շաբաթ մեկնել ԱՄՆ՝ Թրամփի հետ ծրագրի ամենազգայուն կողմերը քննարկելու համար։

Ուկրաինացիների շրջանում թերահավատությունը մեծ է։ «Թրամփի հատուկ ծրագիրը, ընդհանուր առմամբ, Ուկրաինայի համար կապիտուլյացիա է», - ասում է Կիևի 62-ամյա բնակիչ Անժելիկա Յուրկևիչը։ «Կարծում եմ՝ ուկրաինացի ժողովուրդը չի համաձայնի։ Նույնիսկ եթե այն ստորագրվի, այն պետք է իրագործվի, իսկ դա անելու է ուկրաինացի ժողովուրդը։ Եվ նրանք դրան համաձայն չեն»։

Խորհրդարանի խոսնակ Ռուսլան Ստեֆանչուկն իր հերթին հայտարարել է, որ Ուկրաինան հավատարիմ է մնում իր «կարմիր գծերին»՝ պնդելով, որ ԵՄ-ին և ՆԱՏՕ-ին անդամակցությունը պետք է լինեն անվտանգության երաշխիքների և ցանկացած խաղաղության ծրագրի բաղկացուցիչ մաս։

Ուշագրավ է, որ նախնական ծրագիրը անակնկալ է եղել նույնիսկ որոշ ամերիկացի պաշտոնյաների համար։ Երկու աղբյուրի համաձայն, այն մշակվել է հոկտեմբերին Մայամիում կայացած հանդիպման ժամանակ, որին մասնակցել են հատուկ բանագնաց Սթիվ Վիթկոֆը, Թրամփի փեսա Ջարեդ Քուշները և ռուս բանագնաց Կիրիլ Դմիտրիևը, որը, ի դեպ, գտնվում է ԱՄՆ պատժամիջոցների տակ։

Ի պատասխան այս զարգացումների՝ եվրոպացի դաշնակիցները, որոնք ներգրավված չեն եղել նախնական ծրագրի մշակմանը, ներկայացրել են հակաառաջարկ։ Այն մեղմացնում է առաջարկվող տարածքային զիջումներից մի քանիսը և ներառում է Ուկրաինայի համար ԱՄՆ-ի կողմից ՆԱՏՕ-ի նման անվտանգության երաշխիքի տրամադրում՝ հարձակման ենթարկվելու դեպքում։

Կրեմլի խոսնակ Դմիտրի Պեսկովը հայտարարել է, որ Մոսկվան ուշադիր հետևում է Ժնևից ստացվող լրահոսին, սակայն պաշտոնապես որևէ փաստաթուղթ դեռ չի ստացել։

Այս դիվանագիտական գործընթացները տեղի են ունենում չդադարող ռազմական գործողությունների ֆոնին։ Կիրակի օրը Ուկրաինայի երկրորդ խոշոր քաղաքը՝ Խարկովը, ենթարկվել է անօդաչու թռչող սարքերի զանգվածային հարձակման, որի հետևանքով զոհվել է չորս մարդ։ Միևնույն ժամանակ, ռուսական հակաօդային պաշտպանությունը խոցել է դեպի Մոսկվա թռչող ուկրաինական ԱԹՍ։