ԱՄՆ-ը «զինված հակամարտության» մեջ է թմրակարտելների դեմ

Միացյալ Նահանգները, նախագահ Դոնալդ Թրամփի գլխավորությամբ, պաշտոնապես հայտարարել է, որ գտնվում է թմրակարտելների հետ «զինված հակամարտության» մեջ։ Այս մասին հայտնում է The New York Times-ը՝ վկայակոչելով Սպիտակ տան կողմից Կոնգրեսին ուղարկված ծանուցումը։ Այս քայլը ոչ միայն օրինական հիմք է ստեղծում վերջին ռազմական գործողությունների համար, այլև նախագահին օժտում է պատերազմական ժամանակներին բնորոշ լիազորություններով, ինչը լուրջ անհանգստություն է առաջացրել իրավապաշտպանների շրջանում։

Պարբերականը նշում է, որ այս ծանուցումը նոր մանրամասներ է հաղորդում վարչակազմի իրավական հիմնավորումներին, թե ինչու նախորդ ամիս Կարիբյան ծովում նավերի ուղղությամբ ԱՄՆ-ի կողմից իրականացված երեք ռազմական հարվածները պետք է դիտարկվեն որպես օրինական գործողություն, այլ ոչ թե սպանություն։ Նախագահ Թրամփի հրամանով իրականացված այդ հարվածների հետևանքով զոհվել էր 17 անձ։ Ըստ էության, «զինված հակամարտություն» հայտարարելով՝ Սպիտակ տունը ձգտում է իր գործողությունները ներկայացնել որպես պատերազմական օրենքների շրջանակում կատարված քայլեր՝ այդպիսով խուսափելով միջազգային իրավունքի հնարավոր խախտումների մեղադրանքներից։

The New York Times-ի կողմից հարցված իրավաբանների կարծիքով՝ թմրակարտելների դեմ արշավը պաշտոնապես ակտիվ զինված հակամարտություն հայտարարելու Թրամփի որոշումը վկայում է այն մասին, որ Սպիտակ տան ղեկավարն ամրապնդում է իր հավակնությունները՝ ստանձնելու պատերազմական ժամանակներին բնորոշ արտակարգ լիազորություններ։ Սա նշանակում է, որ միջազգային իրավունքի համաձայն՝ զինված հակամարտության շրջանակներում երկիրը կարող է «օրինական հիմունքներով սպանել հակառակորդի զինյալներին, նույնիսկ եթե նրանք անմիջական վտանգ չեն ներկայացնում»։ Բացի այդ, այս կարգավիճակը թույլ է տալիս նրանց ձերբակալել անորոշ ժամանակով՝ առանց դատարանի որոշման, և դատել ռազմական տրիբունալներում։ Այսպիսով, վարչակազմը ստանում է գործիքներ՝ շրջանցելու քաղաքացիական իրավունքի ստանդարտ ընթացակարգերը։

Այս իրադարձությունները տեղի են ունենում Վենեսուելայի շուրջ ստեղծված լարվածության ֆոնին։ Սեպտեմբերի 30-ին նախագահ Թրամփը չէր բացառել, որ Վաշինգտոնը կարող է խստացնել իր գործողությունները Վենեսուելայի նկատմամբ՝ թմրամիջոցների մաքսանենգության դեմ պայքարի պատրվակով։ Սակայն նա չէր մանրամասնել, թե արդյոք դիտարկվում են ուղիղ հարվածներ այդ երկրի տարածքին։ Թրամփի խոսքով՝ Վենեսուելան «շատ վտանգավոր» ուղղություն է, մասնավորապես՝ «թմրանյութերի և այլ հարցերում»։ Սպիտակ տան ղեկավարը հավելել էր, որ այժմ իր վարչակազմը մտադիր է «զբաղվել կարտելներով»։

Այս հայտարարություններին նախորդել էր Թրամփի ելույթը ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայում։ Սեպտեմբերի 23-ին ամերիկյան առաջնորդը հայտարարել էր, որ Միացյալ Նահանգները նոր հարվածներ կհասցնի թմրակարտելներին, որոնք, ըստ պնդումների, կապեր ունեն Վենեսուելայի հետ։