«Տոմահավկ»-ների փոխարեն՝ հրադադարի աղոտ խոստումներ՝ անորոշ ապագայում

Ուկրաինայի նախագահ Վոլոդիմիր Զելենսկին հոկտեմբերի 17-ին Սպիտակ տուն էր ժամանել՝ Ռուսաստանի դեմ պատերազմը շարունակելու համար զենք ստանալու հույսով, սակայն հանդիպեց մի նախագահի, որն ավելի շատ կենտրոնացած էր խաղաղության գործարքի միջնորդության վրա, քան Կիևի զինանոցը համալրելու։ Չնայած ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը չի բացառել Զելենսկու պահանջած «Տոմահավկ» հեռահար հրթիռների տրամադրումը, նա զուսպ է արձագանքել այդ հեռանկարին՝ նշելով առաջիկա շաբաթներին Հունգարիայում Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հետ կայանալիք հանդիպման մասին։

Զելենսկու հետ ավելի քան երկու ժամ տևած բանակցություններից հետո Թրամփը Ռուսաստանին և Ուկրաինային հորդորել է «անհապաղ դադարեցնել պատերազմը», նույնիսկ եթե դա նշանակում է, որ Ուկրաինան ստիպված կլինի տարածքներ զիջել։

«Դուք կանգնում եք ռազմաճակատի գծում, և երկու կողմերն էլ պետք է տուն գնան, վերադառնան իրենց ընտանիքների մոտ», - ասել է Թրամփը լրագրողներին Ֆլորիդա մեկնելու ճանապարհին։ «Դադարեցրե՛ք սպանությունները։ Եվ վերջ։ Կանգնե՛ք հենց հիմա ռազմաճակատի գծում։ Ես դա ասացի նախագահ Զելենսկուն։ Ես դա ասացի նախագահ Պուտինին»։

Պուտինի հետ կրկին երկխոսություն սկսելու Թրամփի քայլը, որը նախկինում հիասթափեցրել էր Զելենսկուն և որոշ եվրոպացի դաշնակիցների, ստվեր է գցել ուկրաինացի գործընկերոջ հետ ջերմ հանդիպման վրա։ Մինչ փակ դռների հետևում անցկացվող ճաշը երկու նախագահները քննարկել են նաև նախորդ օրը Թրամփի և Պուտինի միջև տեղի ունեցած հեռախոսազրույցը։ Թրամփը իրեն դիրքավորում է որպես հակամարտող կողմերի միջև միջնորդ։

«Կարծում եմ՝ և՛ նախագահ Զելենսկին, և՛ նախագահ Պուտինը ցանկանում են, որ այս ամենն ավարտվի։ Հիմա նրանք պարզապես պետք է մի փոքր լեզու գտնեն», - ասել է Թրամփը։

Սակայն Զելենսկին ընդգծել է, թե որքան դժվար է հրադադարի հասնելը։ «Մենք դա ուզում ենք։ Պուտինը չի ուզում», - պատասխանել է նա։

Ուկրաինայի նախագահն անկեղծ էր՝ հայտարարելով, որ Կիևն ունի հազարավոր անօդաչու թռչող սարքեր, որոնք պատրաստ են ռուսական թիրախների դեմ հարձակման, սակայն ամերիկյան հրթիռների կարիք ունի։ «Մենք «Տոմահավկներ» չունենք, այդ պատճառով դրանք մեզ անհրաժեշտ են», - ասել է նա։ Թրամփն իր հերթին պատասխանել է. «Մենք կնախընտրեինք, որ նրանք «Տոմահավկների» կարիք չունենային»։ Ավելի ուշ Թրամփը կրկնել է՝ ցանկանում է, որ Միացյալ Նահանգները պահպանի իր զինանոցը։ «Մեզ նույնպես «Տոմահավկներ» են պետք։ Մենք չենք ուզում բաժանել այն, ինչ անհրաժեշտ է մեր երկիրը պաշտպանելու համար»։

Հանդիպումից հետո, որը Զելենսկին որակել է որպես արդյունավետ, նա լրագրողներին ասել է, որ չի ցանկանում խոսել հեռահար հրթիռների մասին, քանի որ ԱՄՆ-ը չի ցանկանում իրավիճակի սրում, և որ ինքը «իրատեսորեն» է գնահատում դրանք ստանալու հնարավորությունը։ Հանդիպումից հետո եվրոպացի առաջնորդների հետ հեռախոսազրույց ունենալով՝ Զելենսկին նշել է, որ հույս ունի՝ Թրամփը Պուտինի վրա ճնշում կգործադրի «այս պատերազմը դադարեցնելու համար»։

Անհասկանալի է, թե ինչ է ասել Պուտինը Թրամփին, որը դրդել է վերջինիս համաձայնել առաջիկա հանդիպմանը։ Նրանց օգոստոսյան գագաթնաժողովն Ալյասկայում ավարտվել էր վաղաժամ՝ առանց որևէ լուրջ առաջընթացի։ Կրեմլը հայտարարել է, որ դեռ շատ հարցեր պետք է որոշվեն, և գագաթնաժողովը կարող է տեղի ունենալ Թրամփի նշած երկշաբաթյա ժամկետից «մի փոքր ավելի ուշ»։

Պուտինի հետ զրույցից հետո Թրամփի հաշտվողական տոնը կասկածի տակ է դրել Ուկրաինային մոտ ապագայում աջակցություն տրամադրելու հավանականությունը և վերստին ակտիվացրել է եվրոպական մտավախությունները Ռուսաստանին ձեռնտու գործարքի վերաբերյալ։

Վերլուծաբանները նշում են, որ վերջին օրերին թվում էր, թե Սպիտակ տունն ավելի ու ավելի է հիասթափվում Պուտինից և հակվում է Կիևին նոր աջակցություն տրամադրելու տարբերակին, ներառյալ «Տոմահավկ» հրթիռները։ Զելենսկու խոսքով՝ Ռուսաստանը «վախենում է» այդ հրթիռներից, իսկ Մոսկվան զգուշացրել է, որ դրանց մատակարարումը կդիտարկվի որպես լուրջ էսկալացիա։ Ռազմավարական և միջազգային հետազոտությունների կենտրոնի Ռուսաստանի հարցերով փորձագետ Մաքս Բերգմանի կարծիքով՝ Պուտինի քայլը, հավանաբար, նպատակ ուներ նվազեցնելու նման զենքի փոխանցման հավանականությունը։