Ռուսական «ներխուժումները» ՆԱՏՕ-ի տարածք. ի՞նչ նպատակ ունեն

Եվրոպական մայրցամաքը բախվում է անվտանգության նոր և սրընթաց աճող մարտահրավերների հետ: Առանցքում Ռուսաստանի Դաշնության կողմից ՆԱՏՕ-ի անդամ երկրների օդային տարածքի բազմակի խախտումներն են։ Այս գործողությունները, որոնք դիտարկվում են որպես Դաշինքի զգոնության և արձագանքման կարողությունների ստուգում, հանգեցրել են եվրոպական առաջնորդների կողմից անվտանգության քաղաքականության հիմնարար վերանայման։ Իրավիճակի լրջությունը դրդել է Եվրահանձնաժողովի ղեկավար Ուրսուլա ֆոն դեր Լայենին հանդես գալ հայտարարությամբ՝ «Մենք կպաշտպանենք Եվրոպայի սահմանների յուրաքանչյուր թիզը», որը խորհրդանշում է անցումը դիվանագիտական մտահոգություններից դեպի պաշտպանական կարողությունների գործնական ամրապնդում։ Բայց արդյո՞ք եվրոպական ընտանիքի բոլոր անդամներն են համամիտ այս հարցում՝ պատասխանը միանշանակ չէ:

Ի պատասխան աճող լարվածության՝ Եվրոպայի քաղաքական ղեկավարությունը սկսել է ձևավորել անվտանգության նոր տեսլական։ Ուրսուլա ֆոն դեր Լայենը, Welt am Sonntag-ին տված հարցազրույցում, միանշանակ կերպով նշել է, որ չնայած ՆԱՏՕ-ն պետք է մնա հավաքական պաշտպանության կենտրոնը, անհրաժեշտ է նաև «զգալիորեն ավելի ուժեղ եվրոպական հենասյուն»։ «Եվրոպան պետք է դառնա ավելի ինքնուրույն և անկախ անվտանգության հարցերում», - հայտարարել է նա՝ հիշեցնելով Եվրամիության «Պատրաստականություն 2030» ծրագրի մասին։ Այս նախաձեռնության շրջանակներում նախատեսվում է մինչև 800 միլիարդ եվրո մոբիլիզացնել պաշտպանության կարիքների համար։ Սա ռազմավարական շրջադարձ է, որը նպատակ ունի նվազեցնելու կախվածությունը և բարձրացնելու մայրցամաքի սեփական պաշտպանունակությունը։

Քաղաքական հայտարարություններին զուգահեռ՝ ՆԱՏՕ-ն անցնում է գործնական քայլերի։ Դրա վառ օրինակն է Մեծ Բրիտանիայի կողմից Լեհաստանի երկնքում հակաօդային պաշտպանության առաքելության մեկնարկը։ Ինչպես հաղորդում է Reuters-ը, Թագավորական ռազմաօդային ուժերի «Թայֆուն» տիպի երկու կործանիչներ սկսել են պարեկություն իրականացնել ՆԱՏՕ-ի «Արևելյան դետք» գործողության շրջանակներում, որը նախաձեռնվել է ռուսական անօդաչու թռչող սարքերի ներխուժումներից հետո։ Մեծ Բրիտանիայի պաշտպանության նախարար Ջոն Հիլին նշել է, որ այս առաքելությունը «հստակ ազդանշան է ուղարկում, որ ՆԱՏՕ-ի օդային տարածքը պաշտպանված կլինի»։ Սա ցույց է տալիս, որ Դաշինքը պատրաստ է ոչ միայն հայտարարությունների, այլև իրական ռազմական ներկայության միջոցով զսպել ցանկացած ագրեսիա։

Միևնույն ժամանակ, Եվրոպայի ներսում քննարկումները գնալով ավելի կոշտ բնույթ են ստանում։ Գերմանիայի առաջատար քաղաքական ուժերից մեկում՝ ՔԴՄ/ՔՍՄ-ում, արդեն բացահայտ կոչեր են հնչում խախտումներին տալ ռազմական պատասխան։ Արտաքին քաղաքականության հարցերով փորձագետ Յուրգեն Հարդտը հարց է բարձրացրել ՆԱՏՕ-ի տարածքի վրա ռուսական կործանիչները ոչնչացնելու հնարավորության մասին։ «Կրեմլին հստակ «կանգ» ազդանշան է պետք», - հայտարարել է նա։ «Միայն այն հստակ ազդանշանը, որ ռազմական սահմանի յուրաքանչյուր խախտմանը կտրվի ռազմական պատասխան, ներառյալ ՆԱՏՕ-ի տարածքի վրա ռուսական կործանիչների խոցումը, արդյունք կտա»։ Նա նախազգուշացրել է, որ Ռուսաստանը կշարունակի սրել իրավիճակը՝ օդային տարածքի խախտումներից անցնելով առանձին թիրախների գնդակոծման, իսկ հետո՝ ցամաքային ներխուժման։

Այս սպառնալիքների իրական բնույթը լավագույնս երևում է Էստոնիայի օդային տարածքում տեղի ունեցած վերջին միջադեպի օրինակով։ Ինչպես հաղորդում է AP-ն, ռուսական օդաչուները 12 րոպե տևողությամբ ներխուժման ընթացքում ամբողջությամբ անտեսել են ՆԱՏՕ-ի (իտալական F-35) օդաչուների ազդանշանները։ Էստոնիայի ռազմական հետախուզության կենտրոնի հրամանատար, գնդապետ Անտս Կիվիսելգը նշել է, որ ռուսական ինքնաթիռները «պետք է իմանային, որ գտնվում են Էստոնիայի օդային տարածքում»։ Երկրի պաշտպանության նախարար Հաննո Պևկուրը ենթադրել է, որ այս սադրանքների «արմատական պատճառը» Արևմուտքի ուշադրությունը Ուկրաինայից շեղելն է։ Նրա խոսքով, Մոսկվան, հնարավոր է, փորձում է հրահրել ՆԱՏՕ-ի երկրներին՝ լրացուցիչ ՀՕՊ միջոցներ ուղարկել Էստոնիա՝ հուսալով, որ Կիևի դաշնակիցներն ավելի շատ կզբաղվեն «սեփական պաշտպանությամբ» և ավելի քիչ կաջակցեն Ուկրաինային։