Կասպից ծովում 112 սատկած փոկ է հայտնաբերվել

Ղազախստանի Մանգիստաուի մարզում բնապահպանական լուրջ միջադեպ է գրանցվել. Կասպից ծովի ափին հայտնաբերվել է 112 սատկած փոկ։ Այս տագնապալի լուրը հաստատել է մարզի բնապահպանության դեպարտամենտը՝ առաջացնելով գիտնականների և հասարակության լուրջ մտահոգությունը Կասպից ծովի եզակի էկոհամակարգի ապագայի վերաբերյալ։ Սա հերթական զանգվածային անկման դեպքն է, որը սպառնալիքի տակ է դնում տարածաշրջանի կենդանական աշխարհը։

Իրավիճակի լրջությունից ելնելով՝ մասնագետներն անմիջապես սկսել են հետաքննություն՝ փորձելով պարզել կենդանիների զանգվածային ոչնչացման պատճառները։ Ծովի ջրից նմուշներ են վերցրել՝ լաբորատոր հետազոտությունների միջոցով հնարավոր թունավոր նյութերի առկայությունը կամ ջրի քիմիական բաղադրության վտանգավոր փոփոխությունները պարզելու համար։

Հարկ է նշել, որ Կասպից ծովի ափին փոկերի զանգվածային անկման դեպքերը նորություն չեն և վերջին տարիներին կրկնվող բնույթ են կրում։ Այս երևույթը վկայում է տարածաշրջանում առկա խորքային և, հավանաբար, համակարգային բնապահպանական խնդիրների մասին։ Նախորդ տարիների ուսումնասիրությունները մի քանի հավանական վարկածներ են առաջ քաշել, որոնք կարող են բացատրել այս մտահոգիչ միտումը։

Ղազախստանի գյուղատնտեսության նախարարության վարկածներից մեկի համաձայն՝ 2024 թվականին գրանցված նմանատիպ դեպքերի պատճառ կարող էր դառնալ թռչնագրիպի բարձր ախտածին վիրուսը։ Այս տեսությունը ենթադրում է, որ վիրուսը կարող էր թռչուններից փոխանցվել փոկերին՝ առաջացնելով համաճարակ ծովային կաթնասունների շրջանում։ Մեկ այլ հավանական պատճառ է համարվում նյարդային համակարգն ախտահարող վիրուսային վարակը (նեյրովիրուս), որը կարող էր սրվել կենդանիների ընդհանուր իմունային անբավարարության ֆոնին։ Սա նշանակում է, որ փոկերի օրգանիզմը կարող էր թուլացած լինել այլ գործոնների՝ օրինակ՝ սննդի պակասի կամ շրջակա միջավայրի աղտոտման հետևանքով։

Բացի կենսաբանական գործոններից, դիտարկվում է նաև երկրաբանական բնույթի վարկած։ Ըստ դրա՝ փոկերի մահվան պատճառ կարող էր դառնալ շնչահեղձությունը (ասֆիքսիա), որն առաջացել է ծովի հատակից բնական գազի արտանետումների հետևանքով։ Նման արտանետումները կարող են կտրուկ նվազեցնել թթվածնի պարունակությունը ջրում՝ կենդանիների համար ստեղծելով մահացու պայմաններ։

Թե այս վարկածներից որն է առնչվում ներկայիս դեպքին, դեռևս անհայտ է։ Հետաքննությունը շարունակվում է, և մասնագետները հույս ունեն, որ ջրի նմուշների վերլուծությունը կօգնի գտնել պատասխանները և մշակել միջոցառումներ՝ Կասպից ծովի փոկերի պոպուլյացիան հետագա աղետներից պաշտպանելու համար։