Կանադայի աննախադեպ շոգերի պատճառները մարդածին են

Կանադան, որը տաքանում է ավելի արագ, քան մոլորակի որևէ այլ հատված, բախվում է կլիմայական փոփոխությունների ավերիչ հետևանքներին։ Վերջին տարիներին երկիրը պատուհասած աննախադեպ շոգերի ալիքները, որոնք հանգեցրել են հարյուրավոր մահերի և լայնածավալ անտառային հրդեհների, գիտականորեն կապվել են մարդու գործունեության հետևանքով առաջացած գլոբալ տաքացման հետ։ «Կանադայի Շրջակա միջավայրի և կլիմայի փոփոխության հարցերով» կազմակերպության հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ առանց մարդածին գործոնի, նման եղանակային էքստրեմալ երևույթները գործնականում անհնարին կլինեին։

Գիտնականներն օգտագործում են «Էքստրեմալ եղանակային երևույթների արագ վերագրման» համակարգը, որը թույլ է տալիս համեմատել ներկայիս կլիմայական պայմանները նախաարդյունաբերական դարաշրջանի (1850-1900թթ.) տվյալների հետ։ Այս վերլուծությունը հստակ ցույց է տալիս, թե ջերմոցային գազերի արտանետումները որքանով են մեծացրել այս կամ այն եղանակային երևույթի հավանականությունը։ Օրինակ, 2025 թվականի ամռանը Կանադայի տարբեր շրջաններում գրանցված 10 խոշոր շոգերից 9-ը շատ ավելի հավանական են դարձել հենց կլիմայի փոփոխության պատճառով։ Ատլանտյան Կանադայում գրանցված շոգի ալիքի առաջացման հավանականությունը մարդու գործունեության հետևանքով աճել է առնվազն 10 անգամ։

Հետևանքները կործանարար են։ 2021 թվականին Բրիտանական Կոլումբիայում գրանցված ջերմային գմբեթը, որը գիտնականների կողմից որակվեց որպես «գրեթե անհնարին» առանց կլիմայի փոփոխության, դարձավ 619 մարդու մահվան պատճառ՝ դառնալով նահանգի պատմության մեջ ամենամահաբեր բնական աղետը։ Բացի մարդկային կորուստներից, աննորմալ շոգերը չորացնում են անտառներն ու բուսականությունը՝ ստեղծելով անտառային հրդեհների բռնկման և արագ տարածման համար իդեալական պայմաններ։ Արդյունքում, 2023, 2024 և 2025 թվականների հրդեհների սեզոնները դարձել են երկրի պատմության մեջ ամենաավերիչներից՝ այրված տարածքների ծավալով։

Կանադացի գիտնականների եզրակացությունը միանշանակ է։ Այն, ինչ նախկինում համարվում էր հազվադեպ բնական երևույթ, այժմ դառնում է սովորական իրողություն։ Կլիմայական մոդելները ցույց են տալիս, որ եթե տաքացումը շարունակվի, դարի երկրորդ կեսին Կանադայի շատ քաղաքներում +30°C-ից բարձր ջերմաստիճանով օրերի թիվը կավելանա առնվազն չորս անգամ՝ պատմական միջինի համեմատ։ Սա վկայում է այն մասին, որ էքստրեմալ շոգերն ու դրանց հետևանքները կդառնան կանադացիների կյանքի անբաժանելի մասը, եթե հրատապ և վճռական քայլեր չձեռնարկվեն ջերմոցային գազերի արտանետումները կրճատելու ուղղությամբ։