«Միջուկային գործարքն» ավարտված է. Թեհրանը սահմանափակումներ չունի

Իրանը պաշտոնապես հայտարարել է, որ իր միջուկային ծրագիրը սահմանափակող որևէ գործոն այլևս գոյություն չունի, քանի որ համաշխարհային գերտերությունների հետ կնքված 2015 թվականի պատմական համաձայնագրի տասնամյա ժամկետը լրացել է։ Սա նոր իրողություն է ստեղծում տարածաշրջանային և միջազգային անվտանգության համատեքստում՝ փաստացի զրոյացնելով երկարատև դիվանագիտական ջանքերի արդյունքը։

Այս պատմական համաձայնագիրը, որը հայտնի է որպես Գործողությունների համատեղ համապարփակ ծրագիր (ԳՀՀԾ), ստորագրվել էր 2015 թվականին Վիեննայում։ Այն համարվում էր դիվանագիտական կարևորագույն ձեռքբերում, որի շուրջ համաձայնության էին եկել Իրանը՝ մի կողմից, և համաշխարհային վեց տերությունները՝ Չինաստանը, Մեծ Բրիտանիան, Ֆրանսիան, Գերմանիան, Ռուսաստանը և ԱՄՆ-ը՝ մյուս կողմից։ Գործարքի հիմնական էությունը պարզ էր՝ Թեհրանի դեմ կիրառվող միջազգային տնտեսական պատժամիջոցների վերացում՝ ի պատասխան Իրանի կողմից իր միջուկային ծրագրի զգալի սահմանափակման և միջազգային խիստ վերահսկողությանը համաձայնելու։

Սակայն համաձայնագրի կայունությունը լրջորեն խարխլվեց, երբ Միացյալ Նահանգները՝ նախագահ Դոնալդ Թրամփի նախաձեռնությամբ, մի քանի տարի անց միակողմանիորեն դուրս եկավ գործարքից՝ վերականգնելով և խստացնելով պատժամիջոցներն Իրանի նկատմամբ։ Այս քայլը դարձավ շրջադարձային և հիմք դրեց համաձայնագրի փլուզմանը։

Վաշինգտոնի այս քայլին ի պատասխան՝ Իրանը սկսեց աստիճանաբար հրաժարվել իր ստանձնած պարտավորություններից՝ զարգացնելով ուրանի հարստացման իր կարողությունները և գերազանցելով գործարքով սահմանված շեմերը։ Իրավիճակն էլ ավելի սրվեց անցած ամիս, երբ ՄԱԿ-ը որոշում կայացրեց վերականգնել պատժամիջոցները, ինչը, ըստ էության, վերջնականապես անվավեր դարձրեց համաձայնագիրը։