Գրականության 2025 թվականի Նոբելյան մրցանակը շնորհվել է Լասլո Կրասնախորկաիին

Գրականության 2025 թվականի Նոբելյան մրցանակը շնորհվեց հունգարացի արձակագիր և սցենարիստ Լասլո Կրասնախորկաիին։ Շվեդական ակադեմիան նրան շնորհել է աշխարհի ամենահեղինակավոր գրական մրցանակը՝ «իր հզոր և տեսլական ստեղծագործությունների համար, որոնք ապոկալիպտիկ սարսափի պայմաններում վերահաստատում են արվեստի ուժը»։

Կրասնախորկաին, ում հաճախ անվանում են «ապոկալիպսիսի ժամանակակից հունգարացի վարպետ», ծնվել է 1954 թվականին Հունգարիայի Գյուլա քաղաքում։ Նա ճանաչում է ձեռք բերել իր 1985 թվականի «Սատանայական տանգո» դեբյուտային վեպով, որը անկում ապրող գյուղական համայնքի մռայլ և հիպնոսացնող պատկերումն է։ Այս ստեղծագործությունը, որը համարվում է պոստմոդեռնիստական գրականության գլուխգործոց, հայտնի է իր երկար, ոլորապտույտ նախադասություններով, դիստոպիկ և մելանխոլիկ թեմաներով։ Նրա ստեղծագործությունները հաճախ համեմատում են Գոգոլի, Մելվիլի և Կաֆկայի գործերի հետ։

Նոբելյան կոմիտեի նախագահ Անդերս Օլսոնը Կրասնախորկաիին բնութագրել է որպես «կենտրոնական եվրոպական ավանդույթի մեծ էպիկական գրող, որը ձգվում է Կաֆկայից մինչև Թոմաս Բերնհարդ և բնութագրվում է աբսուրդիզմով ու գրոտեսկային չափազանցությամբ»։

Կրասնախորկաիի առավել հայտնի գործերից են «Դիմադրության մելանխոլիան» (1989), «Պատերազմ և պատերազմ» (1999) և «Սեիոբոն այնտեղ՝ ներքևում» (2008) վեպերը։[6][8] Նա սերտորեն համագործակցել է հանրահայտ կինոռեժիսոր Բելա Տարի հետ, ով էկրանավորել է նրա մի շարք գործեր, այդ թվում՝ «Սատանայական տանգոն» և «Վերկմայստերի ներդաշնակությունները»։

2015 թվականին Կրասնախորկաին դարձել է առաջին հունգարացի գրողը, որն արժանացել է «Միջազգային Բուքեր» մրցանակին։ Նրա ստեղծագործությունները թարգմանվել են ավելի քան քառասուն լեզվով։