ԱՄՆ–ՀՀ հուշագիրը՝ Հայաստանի տեխնոլոգիական և տնտեսական զարգացման նոր շանսը

Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների և Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունները ստորագրել են փոխըմբռնման հուշագիր՝ արհեստական բանականության (ԱԲ) և կիսահաղորդիչների ոլորտներում համագործակցության վերաբերյալ։ Փաստաթուղթը նախատեսում է համատեղ աշխատանք գիտահետազոտական ծրագրերի, մասնագետների պատրաստման, մատակարարման շղթաների անվտանգային ամրապնդման և ներդրումային հնարավորությունների ընդլայնման ուղղություններով։

Հայաստանը, որը ՏՏ և ինժեներական ոլորտները տարիներ շարունակ դիտարկել է որպես առաջնահերթություն, այս հուշագրով ստանում է հնարավորություն մտնելու միջազգային բարձր տեխնոլոգիական շուկայի ավելի լայն դաշտ։ Տնտեսագետների գնահատմամբ՝ նման համագործակցությունները կարող են դառնալ այն «թռիչքային կետը», որը բարձր տեխնոլոգիական փոքր երկրներին հասցնում է համաշխարհային ճանաչման։

Փաստաթղթի կարևորագույն դրույթները վերաբերում են մասնավոր հատվածի ներգրավմանը, կրթական ծրագրերին և հետազոտական հիմնադրամների հնարավոր ստեղծմանը։

Ներդրումներ և ենթակառուցվածքներ․ ամերիկյան տեխնոլոգիական ընկերությունները կարող են հիմնել լաբորատորիաներ և հետազոտական կենտրոններ Հայաստանում։

Մարդկային կապիտալ․ հայ մասնագետները հնարավորություն կունենան վերապատրաստվել և փորձ ձեռք բերել ԱՄՆ առաջատար կենտրոններում։

Մատակարարման շղթաներ․ Հայաստանը կարող է դառնալ վստահելի գործընկեր կիսահաղորդիչների արտադրության և մատակարարման գլոբալ համակարգում։

Նմանատիպ համագործակցությունները աշխարհում արդեն տվել են իրենց արդյունքը։

Իսրայել․ ԱՄՆ-ի հետ տեխնոլոգիական գործընկերությունը 1990-ականներից ի վեր Իսրայելին դարձրեց «Start-up Nation»՝ ապահովելով ոչ միայն բարձր տնտեսական աճ, այլև գիտելիքային շերտի հսկայական զարգացում։ Այսօր իսրայելական ընկերությունները համաշխարհային հարթակներում գրավում են միլիարդավոր դոլարների ներդրումներ։

Հնդկաստան․ ամերիկյան տեխնոլոգիական գիգանտների մուտքը Բանգալոր և այլ քաղաքներ Հնդկաստանին վերածեցին համաշխարհային ՏՏ ծառայությունների կենտրոնի։ Վերապատրաստման ծրագրերը և գիտելիքի փոխանցումը հնարավորություն տվեցին երկրին դառնալ ծրագրավորման և ինժեներական գլոբալ առաջատարներից մեկը։

Թայվան․ ԱՄՆ–Թայվան երկարամյա համագործակցությունը կիսահաղորդիչների ոլորտում բերեց նրան, որ փոքր կղզի-պետությունը դարձավ աշխարհում ամենամեծ միկրոչիպերի արտադրողը։ Այսօր «TSMC»-ի նման ընկերությունները ոչ միայն ապահովում են երկրի ՀՆԱ-ի մեծ մասն, այլև Թայվանը դարձրել են միջազգային տնտեսության առանցքային խաղացող։

Այս օրինակները ցույց են տալիս, որ նման հուշագրերը կարող են ոչ միայն ավելացնել ներդրումները, այլև ձևավորել նոր գիտելիքային ու տեխնոլոգիական էկոհամակարգ, որն իր ազդեցությունը թողնում է տնտեսության բոլոր ճյուղերի վրա։

Վերլուծաբանները, այնուամենայնիվ, զգուշացնում են․ հաջողության հասնելու համար Հայաստանը պետք է ապահովի ներդրումային բարենպաստ միջավայր, բարելավի ենթակառուցվածքները և նվազեցնի կոռուպցիոն ռիսկերը։ Միայն այդ դեպքում նոր հուշագրի տնտեսական արդյունքները կդառնան երկարաժամկետ և համակարգային։

ԱՄՆ–ՀՀ հուշագիրը Հայաստանի համար ոչ միայն դիվանագիտական փաստաթուղթ է, այլև՝ հնարավորություն, որը ճիշտ օգտագործման դեպքում կարող է բերել տնտեսական աճ, նորարարական էկոհամակարգի զարգացում և տարածաշրջանում տեխնոլոգիական կենտրոն դառնալու հեռանկար։