Ֆինլանդական պարադոքս. երկիր, որը կփրկվի ստորգետնյա քաղաքներում

Մինչ եվրոպական երկրների մեծ մասը Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո աստիճանաբար հրաժարվել է քաղաքացիական պաշտպանության լայնածավալ համակարգերից, Ֆինլանդիան շարունակել է հետևողականորեն կառուցել ստորգետնյա ապաստարանների մի ամբողջ ցանց։ Արդյունքում, այսօր այն միակ երկիրն է Եվրոպայում, որը կարող է ռմբակոծություններից պաշտպանել իր գրեթե ողջ բնակչությանը։

Այս յուրահատուկ մոտեցման արմատները գալիս են 1939-1940 թվականների Ձմեռային պատերազմի դառը փորձից։ Այդ ժամանակվանից ի վեր Ֆինլանդիան երբեք իրեն լիովին անվտանգ չի զգացել և շարունակել է կատարելագործել իր պաշտպանական ենթակառուցվածքները։ Այսօր երկրում հաշվվում է 50,500 բունկեր, որոնք ընդհանուր առմամբ կարող են միաժամանակ տեղավորել 4,8 միլիոն մարդ՝ երկրի 5,5 միլիոն բնակչությունից։

Այս թվերի իրական մասշտաբը հասկանալու համար բավական է համեմատել դրանք Գերմանիայի ցուցանիշների հետ, որտեղ ապաստարաններում կա ընդամենը 480 հազար տեղ։ Սա նշանակում է՝ մեկ տեղ յուրաքանչյուր 174 մարդու համար։

BILD-ի թղթակից Ալբերտ Լինկը այցելել է Հելսինկիի խոշորագույն բունկերներից մեկը։ Այն գտնվում է 20 մետր խորության վրա և նախատեսված է 6000 մարդու համար։ Ինչպես նշում է քաղաքացիական պաշտպանության հրահանգիչ Թոմի Ռասկին, այստեղ մարդիկ կարող են գոյատևել «նույնիսկ միջուկային հարվածի դեպքում»։

Նման ապաստարանների պահպանումը թանկ արժե, սակայն ֆինները գտել են խելացի լուծում՝ դրանք օգտագործելով նաև խաղաղ պայմաններում։ Ստորգետնյա տարածքները բերում են կայուն եկամուտ՝ այնտեղ տեղակայված են ֆիթնես-կենտրոն, մանկական խաղահրապարակ, հոկեյի մարզադաշտ և ստորգետնյա ավտոկայանատեղի։ Ավելին, Ֆինլանդիայում օրենքով պահանջվում է, որ 1200 քառակուսի մետրից ավելի մակերես ունեցող յուրաքանչյուր շենք ունենա պաշտպանված նկուղ։

Սակայն այս բունկերներում չկան պահածոների կենտրոնացված պահեստներ։ Ֆիննական մոդելը հիմնված է անհատական պատասխանատվության վրա։ Յուրաքանչյուր քաղաքացի պարտավոր է ունենալ 72-ժամյա գոյատևման պայուսակ՝ սննդի պաշարով, լապտերներով, մարտկոցներով, քնապարկով, դեղորայքով, հիգիենայի պարագաներով և յոդի հաբերով։ «Այստեղ՝ ներքևում, խոսքն իրապես միայն գոյատևման մասին է»,— ամփոփում է Ռասկին։